Η Έβδομη Πανρωσική Συνδιάσκεψη (του Απρίλη) του ΣΔΕΚΡ (μπ.)

          Δημοσιεύουμε από τον 31^ο τόμο των Απάντων του Β. Ι. Λένιν την Έβδομη Συνδιάσκεψη του ΣΔΕΚΡ(μπ), που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλη του 1917. Η σημασία των αποφάσεων της συνδιάσκεψης αυτής καθόρισε τον αγώνα των μπολσεβίκων μέχρι τη νικηφόρα επανάσταση, δεδομένου ότι έλυσε τα ζητήματα τακτικής αλλά σε συνάρτηση μ’ αυτά και σοβαρά θεωρητικά ζητήματα, όπως αυτό του χαρακτήρα της εξουσίας των Σοβιέτ και της μεταβατικής περιόδου, του χαρακτήρα του πολέμου κτλ.

          Από το σύνολο των ντοκουμέντων της συνδιάσκεψης δημοσιεύουμε τον εναρκτήριο λόγο, την εισήγηση που έκανε ο Λένιν, το ρεπορτάζ για την εφημερίδα και το κλείσιμο της εισήγησης από τον Λένιν. 

          Οι υπογραμμίσεις με γράμματα «μπολντ» είναι δικές μας.

Η ΕΒΔΟΜΗ ΠΑΝΡΩΣΙΚΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ (ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ) ΤΟΥ ΣΔΕΚ (μπ)

24 - 29 ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ (7 - 10 ΤΟΥ ΜΑΗ) 1917*

1

ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ

24 ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ (7 ΤΟΥ ΜΑΗ)

            Σύντροφοι, η Συνδιάσκεψή μας συνέρχεται σαν η πρώτη συνδιάσκεψη του προλεταριακού κόμματος σε συνθήκες όχι μόνο της ρωσικής, αλλά και της αναπτυσσόμενης παγκόσμιας επανάστασης. Ήρθε ο καιρός που δικαιώνεται παντού η διαπίστωση των ιδρυτών του επιστημονικού σοσιαλισμού, καθώς και η ομόφωνη πρόβλεψη των σοσιαλιστών που πήραν μέρος στο συνέδριο της Βασιλείας, ότι ο παγκόσμιος πόλεμος οδηγεί αναπόφευκτα στην επανάσταση.

            Στο 19^ο αιώνα ο Μαρξ και ο Ένγκελς, παρακολουθώντας το προλεταριακό κίνημα των διαφόρων χωρών και εξετάζοντας τις πιθανές προοπτικές της κοινωνικής επανάστασης, έλεγαν επανειλημμένα πως οι ρόλοι αυτών των χωρών θα κατανεμηθούν γενικά ανάλογα και σύμφωνα με τις εθνικο - ιστορικές ιδιομορφίες της καθεμιάς από αυτές. Τη σκέψη τους αυτή την έκφραζαν, αν τη διατυπώσουμε σύντομα, έτσι: ο γάλλος εργάτης θ’ αρχίσει, ο γερμανός θ΄ αποτελειώσει.

            Στο προλεταριάτο της Ρωσίας έλαχε η μεγάλη τιμή ν’ αρχίσει, όμως αυτό δεν πρέπει να ξεχνά πως το κίνημα και η επανάστασή του αποτελούν μόνο μέρος του παγκόσμιου επαναστατικού προλεταριακού κινήματος, που στη Γερμανία λ.χ., αναπτύσσεται από μέρα σε μέρα με όλο και μεγαλύτερη δύναμη. Μόνο μ’ αυτό το πρίσμα μπορούμε να καθορίσουμε τα καθήκοντά μας.

            Κηρύσσω την έναρξη των εργασιών της Πανρωσικής Συνδιάσκεψης και παρακαλώ να περάσουμε στην εκλογή του προεδρείου.

Σύντομη περίληψη δημοσιεύτηκε στις 12

του Μάη (29 του Απρίλη) 1917 στην

εφημερίδα «Σοσιαλ-Ντεμοκράτ», αρ. φύλ. 43.

Πρωτοδημοσιεύτηκε ολόκληρο το 1921

στα Άπαντα του Ν. Λένιν (Β. Ουλιάνοφ),

τόμ. XIV   μέρος   II.

Δημοσιεύεται σύμφωνα με το

δακτυλογραφημένο αντίγραφο των πρακτικών

2

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΣΤΙΓΜΗ

24 ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ (7 ΤΟΥ ΜΑΗ)

1

ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ

            Σύντροφοι, στο ζήτημα της τρέχουσας στιγμής, της εκτίμησής της, είμαι υποχρεωμένος να χειριστώ ένα θέμα εξαιρετικά πλατύ, που κατά την κρίση μου χωρίζεται σε τρία μέρη: πρώτο, εκτίμηση της κυρίως πολιτικής κατάστασης εδώ, στη Ρωσία, η στάση απέναντι στην κυβέρνηση και η δυαδική εξουσία που έχει δημιουργηθεί· δεύτερο, στάση απέναντι στον πόλεμο, και τρίτο η διεθνής κατάσταση που έχει δημιουργηθεί για το εργατικό κίνημα που, αν το δούμε σε παγκόσμια κλίμακα, το έφερε άμεσα μπροστά στη σοσιαλιστική επανάσταση.

            Νομίζω πως σε μερικά σημεία θα χρειαστεί να σταθώ πολύ σύντομα. Από την άλλη μεριά, έχω να σας παρουσιάσω ένα σχέδιο απόφασης πάνω σ’ όλα αυτά τα ζητήματα, με την παρατήρηση όμως, ότι λόγω της μεγάλης έλλειψης ανθρώπων που αντιμετωπίζουμε, καθώς και λόγω της πολιτικής κρίσης που δημιουργήθηκε εδώ, στην Πετρούπολη, δεν μπορέσαμε όχι μόνο να συζητήσουμε την απόφαση, αλλά ούτε και να την κοινοποιήσουμε έγκαιρα στις τοπικές οργανώσεις. Έτσι επαναλαβαίνω πως αυτά είναι μόνο προκαταρτικά σχέδια, που θα διευκολύνουν τη δουλειά της επιτροπής και θα της επιτρέψουν να συγκεντρώσει την προσοχή της σε ορισμένα, τα πιο ουσιαστικά ζητήματα.

            Αρχίζω από το πρώτο ζήτημα. Αν δεν κάνω λάθος, η Συνδιάσκεψη της Μόσχας ψήφισε την ίδια απόφαση που ψήφισε και η Συνδιάσκεψη της Πετρούπολης. (Φ ω ν έ ς  α π ό  τ η ν  α ί θ ο υ σ α : «Με τροποποιήσεις».) Δεν είδα αυτές τις τροποποιήσεις και δεν μπορώ να κρίνω. Όμως μια και η απόφαση της Πετρούπολης έχει δημοσιευτεί στην «Πράβντα», τότε, αν δεν υπάρχουν αντιρήσεις, μπορώ να θεωρήσω ότι η απόφαση αυτή είναι σε όλους γνωστή. Υποβάλλω την απόφαση αυτή σαν σχέδιο στη σημερινή Πανρωσική Συνδιάσκεψη.

            Η πλειοψηφία των κομμάτων του μικροαστικού συνασπισμού, που βασιλεύει στο Σοβιέτ της Πετρούπολης, παρουσιάζει την πολιτική μας, σε αντιδιαστολή από τη δική του, σαν πολιτική βεβιασμένων μέτρων. Εκείνο που διακρίνει την πολιτική μας είναι ότι εμείς ζητάμε πριν απόλα ακριβή ταξική εκτίμηση των γεγονότων. Το βασικό αμάρτημα του μικροαστικού συνασπισμού είναι ότι κρύβει από το λαό την αλήθεια με φράσεις για τον ταξικό χαρακτήρα της κυβέρνησης.

            Αν οι σύντροφοι μοσχοβίτες έχουν τροποποιήσεις, θα μπορούσαν τώρα να τις διαβάσουν**.

            (Δ ι α β ά ζ ε ι  τ η ν  α π ό φ α σ η  τ η ς  Σ υ ν δ ι ά σ κ ε ψ η ς  τ η ς  ο ρ γ ά -   ν ω σ η ς  Π ε τ ρ ο ύ π ο λ η ς  γ ι α  τ η  σ τ ά σ η  α π έ ν α ν τ ι  σ τ η ν  Π ρ ο σ ω ρ ι - ν ή  κ υ β έ ρ ν η σ η.)

            «Αναγνωρίζοντας:

            1) ότι η Προσωρινή κυβέρνηση ως προς τον ταξικό της χαρακτήρα είναι όργανο της κυριαρχίας των τσιφλικάδων και της αστικής τάξης·

            2) ότι η κυβέρνηση αυτή και οι τάξεις που εκπροσωπεί  συνδέονται αδιάρρηκτα, οικονομικά και πολιτικά, με το ρωσικό και αγγλογαλλικό ιμπεριαλισμό·

            3) ότι ακόμη και το πρόγραμμα που εξάγγειλε το πραγματοποιεί μόνο μερικά και μόνο κάτω από την πίεση του επαναστατικού προλεταριάτου και, εν μέρει, των μικροαστών·

            4) ότι οι δυνάμεις της αστικής και τσιφλικάδικης αντεπανάστασης που οργανώνονται άρχισαν ήδη, καλυπτόμενες πίσω από τη σημαία της Προσωρινής κυβέρνησης και με την ολοφάνερη ανοχή της, την επίθεση ενάντια στην επαναστατική δημοκρατία·

            5) ότι η Προσωρινή κυβέρνηση καθυστερεί την προκήρυξη εκλογών Συντακτικής Συνέλευσης, εμποδίζει το γενικό εξοπλισμό του λαού, αντιδρά στο πέρασμα όλης της γης στα χέρια του λαού επιβάλλοντάς του ένα τσιφλικάδικο τρόπο λύσης του αγροτικού ζητήματος, φρενάρει την εφαρμογή του 8ωρου, ανέχεται την αντεπαναστατική ζύμωση του Γκουτσκόφ και Σίας) στο στρατό, οργανώνει τα ανώτερα στελέχη του στρατού ενάντια στους στρατιώτες κτλ. …»

             Διάβασα το πρώτο μέρος της απόφασης που περιλαβαίνει τον ταξικό χαρακτηρισμό της Προσωρινής κυβέρνησης. Ουσιαστικές διαφωνίες με την απόφαση των μοσχοβιτών, απ’ ότι μπορώ να κρίνω μόνο από το κείμενο της απόφασης, μάλλον δεν υπάρχουν, δεν θα θεωρούσα όμως σωστό ένα γενικό χαρακτηρισμό της κυβέρνησης σαν αντεπαναστατικής. Μια και γίνεται λόγος, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε για ποια επανάσταση μιλάμε. Από την άποψη της αστικής επανάστασης αυτό δεν μπορούμε να το πούμε, επειδή αυτή έχει πια τελειώσει. Από την άποψη της προλεταριακής - αγροτικής _ είναι πρόωρο να το λέει κανείς αυτό, γιατί δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ότι οι αγρότες θα προχωρήσουν οπωσδήποτε πιο πέρα από την αστική τάξη, και το να εκφράζεις τη βεβαιότητά σου για την αγροτιά, ιδιαίτερα σήμερα που έχει στραφεί προς τον ιμπεριαλισμό και τον αμυνιτισμό, δηλαδή προς την υποστήριξη του πολέμου, είναι, κατά τη γνώμη μου, αβάσιμο. Σήμερα η αγροτιά έχει ήδη κλείσει με τους καντέτους ολόκληρη σειρά συμφωνίες. Γι’ αυτό θεωρώ αυτό το σημείο της απόφασης των συντρόφων μοσχοβιτών πολιτικά λαθεμένο. Εμείς θέλουμε να προχωρήσει η αγροτιά πιο πέρα από την αστική τάξη, να πάρει τη γη από τους τσιφλικάδες, αλλά τώρα δεν μπορούμε ακόμη να πούμε τίποτε το συγκεκριμένο για τη μελλοντική της στάση.

             Εμείς αποφεύγουμε με επιμέλεια τις λέξεις «επαναστατική δημοκρατία». Όταν πρόκειται για επίθεση της κυβέρνησης, τότε μπορούμε να μιλούμε γι’ αυτό, σήμερα όμως η φράση αυτή περικλείνει τη μεγαλύτερη απάτη, γιατί είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσεις τις τάξεις που ανακατεύτηκαν μέσα σ’ αυτό το χάος. Το καθήκον μας είναι να διαφωτίζουμε αυτούς που σέρνονται στην ουρά. Για μας τα Σοβιέτ έχουν σημασία όχι σαν μορφή, εκείνο που έχει για μας σημασία είναι  ποιες τάξεις εκπροσωπούν αυτά τα Σοβιέτ. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη μια μακρόχρονη δουλιά για το φώτισμα της προλεταριακής συνείδησης…

            (Σ υ ν ε χ ί ζ ε ι  τ ο  δ ι ά β α σ μ α  τ η ς  α π ό φ α σ η ς.)

            «… 6) ότι ταυτόχρονα η κυβέρνηση αυτή στηρίζεται τούτη τη στιγμή στην εμπιστοσύνη και, ως ένα βαθμό, στην άμεση συμφωνία με το Σοβιέτ Πετρούπολης των εργατών και στρατιωτών βουλευτών, που συγκεντρώνει σήμερα την αναμφισβήτητη πλειοψηφία των εργατών και των στρατιωτών, δηλαδή της αγροτιάς·

            7) ότι κάθε βήμα της Προσωρινής κυβέρνησης τόσο στον τομέα της εξωτερικής, όσο και της εσωτερικής πολιτικής θα ανοίγει τα μάτια όχι μόνο των προλετάριων της πόλης και του χωριού και των μισοπρολετάριων, αλλά και των πλατιών στρωμάτων των μικροαστών για τον αληθινό χαρακτήρα αυτής της κυβέρνησης·

            η συνδιάσκεψη αποφασίζει ότι:

            1) για το πέρασμα όλης της κρατικής εξουσίας στα χέρια των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών, ή άλλων οργάνων που να εκφράζουν άμεσα τη θέληση του λαού είναι απαραίτητη μια μακρόχρονη δουλιά για το φώτισμα της ταξικής προλεταριακής συνείδησης και συσπείρωση των προλετάριων της πόλης και του χωριού ενάντια στις ταλαντεύσεις των μικροαστών, γιατί μονάχα μια τέτια δουλιά αποτελεί πραγματική εγγύηση για την πετυχημένη κίνηση προς τα μπρος ολόκληρου του επαναστατικού λαού·

            2) ότι για μια τέτια δράση χρειάζεται ολόπλευρη δουλιά μέσα στα Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών, αύξηση του αριθμού τους, στερέωση της δύναμής τους, συσπείρωση μέσα σ’ αυτά των προλεταριακών διεθνιστικών ομάδων του Κόμματός μας·

            3) εντατική οργάνωση των δικών μας σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων, έτσι που η νέα άνοδος του επαναστατικού κινήματος να συντελεστεί κάτω από τη σημαία της επαναστατικής σοσιαλδημοκρατίας».

            Εδώ βρίσκεται η ουσία όλης της πολιτικής μας. Σήμερα όλοι οι μικροαστοί ταλαντεύονται  και καλύπτουν την ταλάντευσή τους με φράσεις για επαναστατική δημοκρατία, κι εμείς πρέπει να αντιπαραθέσουμε σ’ αυτή την ταλάντευση την προλεταριακή γραμμή. Το τορπίλισμα της γραμμής αυτής με μια πρόωρη ενέργεια το θέλουν οι αντεπαναστάτες. Τα δικά μας καθήκοντα είναι: αύξηση του αριθμού των Σοβιέτ, στερέωση της δύναμής τους, συσπείρωση των γραμμών του Κόμματός μας.

            Οι μοσχοβίτες στην Τρίτη παράγραφο προσθέτουν τον έλεγχο. Ο έλεγχος αυτός έχει προστεθεί από τον Τσχεΐτζε, τον Στεκλόφ, τον Τσερετέλι και τους άλλους καθοδηγητές του μικροαστικού συνασπισμού. Έλεγχος χωρίς εξουσία είναι η πιο κούφια φράση. Πως θα ελέγχω την Αγγλία; Για να την ελέγχω, πρέπει να πάρω το στόλο της. Εγώ καταλαβαίνω πως η καθυστερημένη μάζα των εργατών και στρατιωτών μπορεί από αφέλεια και έλλειψη επίγνωσης να πιστεύει στον έλεγχο, αρκεί όμως να σκεφτεί κανείς πάνω στα βασικά σημεία του ελέγχου, για να καταλάβει πως αυτή η πίστη αποτελεί απομάκρυνση από τις βασικές αρχές της ταξικής πάλης. Τι είναι έλεγχος; Όταν εγώ γράψω ένα χαρτάκι ή μια απόφαση, αυτοί θα γράψουν μια ανταπόφαση. Για να ελέγχεις πρέπει να έχεις την εξουσία. Αν αυτό δεν είναι κατανοητό από την πλατιά μάζα του μικροαστικού συνασπισμού, πρέπει να έχουμε την υπομονή να της το εξηγήσουμε, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να της λέμε αναλήθειες. Όταν όμως εγώ σκεπάζω αυτή τη βασική προϋπόθεση με τον έλεγχο, τότε λέω αναλήθειες και παίζω το παιχνίδι των καπιταλιστών και των ιμπεριαλιστών._ «Εγώ θα έχω τα κανόνια και κόπιασε εσύ να με ελέγχεις. Χόρτασε έλεγχο»,_ λένε αυτοί. Ξέρουν πως σήμερα δεν μπορείς να αρνηθείς τίποτα στο λαό. Έλεγχος χωρίς εξουσία είναι μια μικροαστική φράση που φρενάρει την πορεία και την ανάπτυξη της ρωσικής επανάστασης. Να γιατί είμαι ενάντια στην τρίτη παράγραφο της απόφασης των συντρόφων μοσχοβιτών.

            Όσο γι’ αυτό το ιδιόμορφο μπλέξιμο των δυό εξουσιών, όπου η Προσωρινή κυβέρνηση, χωρίς να έχει στα χέρια της εξουσία, κανόνια, στρατιώτες και ένοπλη μάζα ανθρώπων, στηρίζεται στα Σοβιέτ που, βασιζόμενα για την ώρα σε υποσχέσεις, εφαρμόζουν πολιτική υποστήριξης αυτών των υποσχέσεων, αν εσείς θέλετε να πάρετε μέρος σ’ αυτό το παιχνίδι θα χρεοκοπήσετε. Καθήκον μας είναι να μην πάρουμε μέρος σ’ αυτό το παιχνίδι, εμείς θα συνεχίσουμε να εξηγούμε στο προλεταριάτο πόσο αβάσιμη είναι αυτή η πολιτική, και κάθε βήμα της ζωντανής πραγματικότητας θα δείξει πόσο έχουμε δίκιο. Εμείς σήμερα αποτελούμε μειοψηφία, οι μάζες για την ώρα δεν μας πιστεύουν. Ξέρουμε να περιμένουμε: οι μάζες θα περάσουν με το μέρος μας, μόλις η κυβέρνηση δείξει το αληθινό της πρόσωπο. Οι ταλαντεύσεις της κυβέρνησης μπορούν να τις απωθήσουν από αυτή και θα ξεχυθούν προς τη δική μας πλευρά, κι εμείς, παίρνοντας υπόψη το συσχετισμό των δυνάμεων, θα πούμε τότε: ήρθε ο καιρός μας.

            Τώρα περνώ στο ζήτημα του πολέμου που πρακτικά μας συνένωσε, όταν ταχθήκαμε ενάντια στο δάνειο, και η στάση απέναντί του έδειξε μεμιάς εξόφθαλμα πως είναι κατανεμημένες οι πολιτικές δυνάμεις. Όπως έγραψε η «Ρετς», όλοι, εκτός από τη «Γεντίνστβο», ταλαντεύονται, όλη η μικροαστική μάζα είναι υπέρ του δανείου με επιφύλαξη. Οι καπιταλιστές ξυνίζουν τα μούτρα τους, βάζουν χαμογελώντας την απόφαση στην τσέπη τους και λένε: «εσείς μπορείτε να μιλάτε, υα δρούμε όμως εμείς». Σε όλο τον κόσμο όλοι όσοι ψηφίζουν υπέρ του δανείου αποκαλούνται σοσιαλσωβινιστές.

            Θα περάσω απευθείας στο διάβασμα της απόφασης για τον πόλεμο. Η απόφαση αυτή χωρίζεται σε τρία μέρη: 1) χαρακτηρισμός του πολέμου από την άποψη της ταξικής του σημασίας. 2) επαναστατικός αμυνιτισμός των μαζών, που δεν υπάρχει σε καμιά άλλη χώρα, και 3) πώς να τερματίσουμε τον πόλεμο.

            Πολλοί ανάμεσά τους κι εγώ προσωπικά, είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε, ιδιαίτερα σε στρατιώτες, και νομίζω πως αν τους τα εξηγούμε όλα από ταξική άποψη, εκείνο το σημείο από τη θέση μας που τους μένει περισσότερο αξεκαθάριστο είναι, πως ακριβώς σκεφτόμαστε να βάλουμε τέρμα στον πόλεμο, πως θεωρούμε ότι είναι δυνατό να τερματιστεί. Στις πλατιές μάζες υπάρχει πλήθος παρανοήσεων, πλήρης άγνοια της θέσης μας, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε εδώ όσο γίνεται πιο εκλαϊκευτικοί.

            (Δ ι α β ά ζ ε ι  τ ο  σ χ έ δ ι ο  α π ό φ α σ η ς  γ ι α τ ο ν π ό λ ε μ ο.)

            «Ο σημερινός πόλεμος είναι ιμπεριαλιστικός από την πλευρά και των δυό ομάδων των εμπόλεμων Δυνάμεων, δηλαδή διεξάγεται από τους καπιταλιστές για την παγκόσμια κυριαρχία, για το μοίρασμα της καπιταλιστικής λείας, για τις επικερδείς αγορές του χρηματιστικού, του τραπεζικού κεφαλαίου, για το στραγγάλισμα των αδύνατων λαών.

            Το πέρασμα της κρατικής εξουσίας στη Ρωσία από τον Νικόλαο Β’ στην κυβέρνηση του Γκουτσκόφ, του Λβοφ κτλ., στην κυβέρνηση των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών, δεν άλλαξε και δεν μπορούσε ν’ αλλάξει τον ταξικό αυτό χαρακτήρα και τη σημασία του πολέμου από την πλευρά της Ρωσίας.

            Το γεγονός ότι η νέα κυβέρνηση διεξάγει τον ίδιο, εξίσου ιμπεριαλιστικό, δηλαδή αρπακτικό, ληστρικό πόλεμο αποκαλύφθηκε ιδιαίτερα παραστατικά από το εξής περιστατικό: η νέα κυβέρνηση όχι μόνο δεν δημοσίευσε τα μυστικά σύμφωνα που είχε συνάψει ο πρώην τσάρος Νικόλαος Β’ με τις καπιταλιστικές κυβερνήσεις της Αγγλίας, της Γαλλίας κτλ., αλλά επικύρωσε και επίσημα τα σύμφωνα αυτά. Αυτό έγινε χωρίς να ζητηθεί η γνώμη του λαού και με φανερό σκοπό να τον εξαπατήσουν, γιατί είναι πασίγνωστο ότι τα μυστικά αυτά σύμφωνα του πρώην τσάρου είναι πέρα για πέρα ληστρικά σύμφωνα, που υπόσχονται στους ρώσους καπιταλιστές την καταλήστευση της Κίνας, της Περσίας, της Τουρκίας, της Αυστρίας κτλ.

            Γι’ αυτό, το προλεταριακό κόμμα δεν μπορεί να υποστηρίξει με κανένα τρόπο ούτε τον τωρινό πόλεμο, ούτε την τωρινή κυβέρνηση, ούτε τα δάνειά της, με οποιαδήποτε μεγάλα λόγια κι’ αν τιτλοφορούνται τα δάνεια αυτά, αν δεν θέλει να ξεκόψει ολότελα με το διεθνισμό, δηλ. από την αδελφική αλληλεγγύη των εργατών όλων των χωρών στον αγώνα ενάντια στο ζυγό του κεφαλαίου.

            Επίσης δεν αξίζει καμιά εμπιστοσύνη και η υπόσχεση της σημερινής κυβέρνησης για παραίτηση από τις προσαρτήσεις, δηλ. από την κατάκτηση ξένων χωρών, ή τη βίαιη κατακράτηση οποιωνδήποτε λαών στα όρια της Ρωσίας. Γιατί, πρώτο, οι καπιταλιστές, που είναι δεμένοι με τις χιλιάδες νήματα του ρωσικού και του αγγλογαλλικού τραπεζικού κεφαλαίου, και προασπίζουν τα συμφέροντα του κεφαλαίου, δεν μπορούν να παραιτηθούν από τις προσαρτήσεις στον πόλεμο αυτό δίχως να πάψουν να είναι καπιταλιστές, δίχως να παραιτηθούν από τα κέρδη των δισεκατομμυρίων που έχουν τοποθετηθεί σε δάνεια, σε εκχωρήσεις, σε πολεμικές επιχειρήσεις κτλ. Δεύτερο, η νέα κυβέρνηση, αφού παραιτήθηκε από τις προσαρτήσεις για να εξαπατήσει το λαό, δήλωσε με το στόμα του Μιλιουκόφ στις 9 του Απρίλη 1917 στη Μόσχα, πως δεν παραιτείται από τις προσαρτήσεις. Τρίτο, όπως αποκάλυψε η «Ντιέλο Ναρόντα», εφημερίδα όπου συνεργάζεται ο υπουργός Κέρενσκι, ο Μιλιουκόφ ούτε καν έστειλε στο εξωτερικό τη δήλωσή τουγια παραίτηση από τις προσαρτήσεις.

            Γι’ αυτό η συνδιάσκεψη, εφιστώντας την προσοχή του λαού στις κούφιες υποσχέσεις των καπιταλιστών, δηλώνει πως πρέπει να κάνουμε αυστηρή διάκριση ανάμεσα στην παραίτηση από τις προσαρτήσεις στην πράξη, δηλ. άμεση δημοσίευση όλων των μυστικών , ληστρικών συμφώνων, όλων των εγγράφων που αφορούν την εξωτερική πολιτική και άμεση έναρξη της ολοκληρωτικής απελευθέρωσης όλων των λαών που καταδυναστεύει ή προσδένει με τη βία στη Ρωσία ή κρατά σε κατάσταση ανισοτιμίας η τάξη των καπιταλιστών, συνεχίζοντας την πολιτική του πρώην τσάρου Νικόλαου Β’ , πολιτική που ντροπιάζει το λαό μας».    

            Το δεύτερο μισό αυτού του μέρους της απόφασης μιλάει για τις υποσχέσεις που δίνει η κυβέρνηση. Ίσως για ένα μαρξιστή αυτό το μέρος να ήταν περιττό, για το λαό όμως έχει σημασία. Γι’ αυτό πρέπει να προσθέσουμε, γιατί εμείς δεν πιστεύουμε σ’ αυτές τις υποσχέσεις, γιατί δεν πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση. Στις υποσχέσεις της σημερινής κυβέρνησης ότι θα παραιτηθεί από την ιμπεριαλιστική πολιτική, δεν μπορεί να δίνει κανείς καμιά πίστη. Η γραμμή μας εδώ δεν πρέπει να συνίσταται στο να λέμε ότι απαιτούμε από την κυβέρνηση να δημοσιεύσει τα σύμφωνα. Αυτό είναι αυταπάτη. Το να ζητούμε ένα τέτιο πράγμα από την κυβέρνηση των καπιταλιστών είναι το ίδιο σαν να ζητούμε να αποκαλυφθούν οι εμπορικές απάτες. Όταν λέμε ότι πρέπει να παραιτηθούμε από τις προσαρτήσεις και τις επανορθώσεις, πρέπει να υποδείχνουμε και το πώς πρέπει να γίνει αυτό· και όταν μας ρωτήσουν, ποιος θα το κάνει αυτό, θα πούμε πως αυτό ουσιαστικά είναι ένα βήμα επαναστατικό, κι ένα τέτιο βήμα μπορεί να το κάνει μόνο το επαναστατικό προλεταριάτο. Διαφορετικά θα είναι μόνο κούφιες υποσχέσεις και ευχές, που μ’ αυτές οι καπιταλιστές σέρνουν το λαό από τη μύτη.

            (Σ υ ν ε χ ί ζ ε ι  τ ο  δ ι ά β α σ μ α  τ ο υ  σ χ ε δ ί ο υ α π ό φ α σ η ς)

            «Ο λεγόμενος «επαναστατικός αμυνιτισμός», που αγκάλιασε σήμερα στη Ρωσία όλα σχεδόν τα ναροντνικιστικά κόμματα (λαϊκοί σοσιαλιστές, τρουντοβίκοι, σοσιαλιστές - επαναστάτες) και το οπορτουνιστικό κόμμα των σοσιαλδημοκρατών μενσεβίκων (ΟΕ, Τσχεΐτζε, Τσερετέλι κ. α.), καθώς και την πλειοψηφία των εξωκομματικών επαναστατών, αντιπροσωπεύει, ως προς την ταξική του σημασία, από ένα μέρος τα συμφέροντα και την άποψη των μικροαστών, των μικρονοικοκυρέων, των εύπορων αγροτών, που όπως και οι καπιταλιστές, βγάζουν κέρδη από την άσκηση βίας πάνω στους αδύνατους λαούς, κι από το άλλο μέρος, είναι το αποτέλεσμα της εξαπάτησης των λαϊκών μαζών από τους καπιταλιστές, που δεν δημοσιεύουν τα μυστικά σύμφωνα και προσπαθούν να ξεμπλέξουν με υποσχέσεις και ωραία λόγια.

            Πρέπει να θεωρήσουμε σαν καλόπιστες τις πολύ πλατιές μάζες των «επαναστατών αμυνιτών», δηλαδή τις μάζες που πραγματικά δεν θέλουν προσαρτήσεις, κατακτήσεις και βία πάνω στους αδύνατους λαούς, πραγματικά ποθούν μια δημοκρατική και όχι ειρήνη βίας ανάμεσα σ’ όλες τις εμπόλεμες χώρες. Αυτό είναι ανάγκη να το αναγνωρίσουμε, γιατί η ταξική θέση των προλετάριων και των μισοπρολετάριων της πόλης και του χωριού (δηλ. των ανθρώπων που ζουν αποκλειστικά ή εν μέρει πουλώντας την εργατική τους δύναμη στους καπιταλιστές) κάνει τις τάξεις αυτές να μην έχουν συμφέρον από τα κέρδη των καπιταλιστών.

            Γι’ αυτό η συνδιάσκεψη, αναγνωρίζοντας ότι παραχωρήσεις οποιασδήποτε μορφής στον «επαναστατικό αμυνιτισμό» είναι απόλυτα απαράδεκτες και στην πράξη σημαίνουν πλήρη ρήξη με το διεθνισμό και το σοσιαλισμό, δηλώνει ταυτόχρονα ότι, όσο οι ρώσοι καπιταλιστές και η Προσωρινή τους κυβέρνηση περιορίζονται μόνο σε απειλές χρησιμοποίησης βίας ενάντια στο λαό (π.χ. το θλιβερής φήμης διάταγμα του Γκουτσκόφ, το οποίο απειλεί με κυρώσεις τους στρατιώτες που καθαιρούν αυτόβουλα τη διοίκησή τους), όσο οι καπιταλιστές δεν άρχισαν να χρησιμοποιούν βία ενάντια στα Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών, αγροτών, εργατών γης κ.α. βουλευτών, που οργανώνονται ελεύθερα και ελεύθερα αντικαθιστούν και εκλέγουν όλες χωρίς εξαίρεση τις αρχές, ως τότε το κόμμα μας θα κηρύσσει την παραίτηση από τη βία γενικά και θα αγωνίζεται ενάντια στη βαθιά και ολέθρια σφαλερότητα του «επαναστατικού αμυνιτισμού» αποκλειστικά με μεθόδους συντροφικής πειθούς, με την εξήγηση της αλήθειας ότι η ανεπίγνωστη ευπιστία που δείχνουν οι πλατιές μάζες προς την κυβέρνηση των καπιταλιστών, των χειρότερων εχθρών της ειρήνης και του σοσιαλισμού, είναι αυτή τη στιγμή στη Ρωσία το κυριότερο εμπόδιο για το γρήγορο τερματισμό του πολέμου». 

            Ένα μέρος των μικροαστών έχει συμφέρον από την πολιτική αυτή των καπιταλιστών, αυτό είναι έξω από κάθε αμφιβολία, και γι’ αυτό δεν επιτρέπεται σ’ ένα προλεταριακό κόμμα να στηρίζει τώρα ελπίδες στην κοινότητα συμφερόντων με την αγροτιά. Εμείς αγωνιζόμαστε να έρθει η αγροτιά με το μέρος μας, όμως αυτή τάσσεται, ως ένα βαθμό, συνειδητά με το μέρος των καπιταλιστών.

            Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως το προλεταριάτο και το μισοπρολεταριάτο σαν τάξη δεν έχουν συμφέρον από τον πόλεμο. Όμως πάνε σ’ αυτόν κάτω από την επήρεια των παραδόσεων και της απάτης. Δεν έχουν ακόμη πολιτική πείρα. Από εδώ βγαίνει το καθήκον μας -- μακρόχρονη διαφώτιση. Δεν κάνουμε σ’ αυτούς ούτε την παραμικρότερη παραχώρηση αρχών, όμως δεν μπορούμε να τους φερνόμαστε όπως φερνόμαστε στους σοσιαλσωβινιστές. Αυτά τα στοιχεία του πληθυσμού ποτέ δεν ήταν σοσιαλιστικά, δεν έχουν ιδέα για το σοσιαλισμό, μόλις τώρα ξυπνούν στην πολιτική ζωή. Η συνειδητότητά τους όμως αναπτύσσεται και πλαταίνει με ασυνήθιστη ταχύτητα. Τα στοιχεία αυτά πρέπει να ξέρουμε να τα πλησιάσουμε με τη διαφώτιση, κι αυτό είναι το πιο δύσκολο καθήκον, ιδιαίτερα για ένα Κόμμα, που χθες ακόμη βρισκόταν στην παρανομία.

            Σε μερικούς γεννιέται η σκέψη μήπως απαρνηθήκαμε τον εαυτό μας: δεν είναι αλήθεια ότι εμείς είμασταν που προπαγανδίζαμε τη μετατροπή του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο, ενώ τώρα αντιφάσκουμε σ’ αυτά που λέγαμε; Μα στη Ρωσία ο πρώτος εμφύλιος πόλεμος τελείωσε, τώρα περνάμε στο δεύτερο πόλεμο -- ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό και στον ένοπλο λαό, και σ’ αυτή τη μεταβατική περίοδο, όσο η ένοπλη δύναμη βρίσκεται στα χέρια των στρατιωτών, όσο ο Μιλιουκόφ και ο Γκουτσκόφ δεν έχουν χρησιμοποιήσει ακόμη βία, ο εμφύλιος αυτός πόλεμος μετατρέπεται για μας σε ειρηνική, μακρόχρονη και υπομονητική ταξική προπαγάνδα. Όταν μιλάμε για εμφύλιο πόλεμο προτού οι άνθρωποι νιώσουν την ανάγκη του, τότε αναμφίβολα πέφτουμε σε μπλανκισμό. Είμαστε υπέρ του εμφυλίου πολέμου, αλλά τότε μόνο, όταν αυτός διεξάγεται από μιά συνειδητή τάξη. Μπορείς να γκρεμίσεις εκείνον που ο λαός τον ξέρει σαν τύραννο. Τύραννοι όμως τώρα δεν υπάρχουν, τα κανόνια και τα όπλα βρίσκονται στα χέρια των στρατιωτών και όχι των καπιταλιστών, οι καπιταλιστές πετυχαίνουν σήμερα το σκοπό τους όχι με τη βία, αλλά με την απάτη και δεν μπορεί να φωνάζει κανείς σήμερα για βία, αυτό θα ήταν παράλογο. Πρέπει να ξέρουμε να ακολουθούμε την άποψη του μαρξισμού που λέει πως η μετατροπή αυτή του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο στηρίζεται πάνω σε αντικειμενικές και όχι υποκειμενικές προϋποθέσεις. Εμείς για την ώρα παραιτούμαστε από αυτό το σύνθημα, αλλά μόνο για την ώρα. Τα όπλα σήμερα βρίσκονται στα χέρια των στρατιωτών και των εργατών και όχι των καπιταλιστών. Όσο η κυβέρνηση δεν έχει αρχίσει τον πόλεμο, εμείς θα διεξάγουμε τη προπαγάνδα μας ειρηνικά.

            Η κυβέρνηση θα είχε συμφέρον να κάνουμε εμείς την πρώτη ασύνετη ενέργεια, αυτό τους συμφέρει. Αυτοί φρενιάζουν επειδή το Κόμμα μας έριξε το σύνθημα της ειρηνικής διαδήλωσης. Στους μικροαστούς που τώρα βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής δεν πρέπει να παραχωρήσουμε ούτε ένα γιώτα από τις αρχές μας. Δεν υπάρχει πιο επικίνδυνο λάθος για ένα προλεταριακό κόμμα από το να στηρίζει την τακτική του σε υποκειμενικές επιθυμίες εκεί που χρειάζεται οργάνωση. Δεν μπορούμε να λέμε πως η πλειοψηφία είναι μαζί μας, στη προκειμένη περίπτωση χρειάζεται δυσπιστία, δυσπιστία και πάλι δυσπιστία. Το να στηρίζεις πάνω σ’ αυτό την προλεταριακή τακτική -- σημαίνει ότι τη σκοτώνεις.

            Το τρίτο σημείο αφορά το ζήτημα πώς να τερματίσουμε τον πόλεμο. Η άποψη των μαρξιστών είναι γνωστή, η δυσκολία όμως βρίσκεται στο πώς να τη μεταδώσουμε στις μάζες με την πιο σαφή μορφή. Εμείς δεν είμαστε πασιφιστές και δεν μπορούμε να παραιτηθούμε από τον επαναστατικό πόλεμο. Σε τι διαφέρει αυτός ο πόλεμος από τον καπιταλιστικό πόλεμο; Διαφέρει πριν απόλα από το ποια τάξη έχει συμφέρον από τον πόλεμο αυτό και τι πολιτική εφαρμόζει σ’ αυτό τον πόλεμο η ενδιαφερόμενη τάξη… Όταν μιλάμε στις μάζες, πρέπει να δίνουμε συγκεκριμένες απαντήσεις. Πρώτο ερώτημα λοιπόν: Πώς να ξεχωρίσουμε τον επαναστατικό από τον καπιταλιστικό πόλεμο; Τα μαζικά στελέχη δεν καταλαβαίνουν που βρίσκεται εδώ η διαφορά, ότι εδώ πρόκειται για διαφορά τάξεων. Εμείς πρέπει να μη μιλάμε μόνο θεωρητικά, αλλά πρέπει και πρακτικά να δείξουμε πραγματικά επαναστατικό πόλεμο θα διεξάγουμε τότε μόνο, όταν η εξουσία θα βρίσκεται στα χέρια του προλεταριάτου. Μου φαίνεται πως μιά τέτια τοποθέτηση του ζητήματος δίνει μιά πιο χειροπιαστή απάντηση για το τι είδους είναι αυτός ο πόλεμος και ποιος τον διεξάγει.

            Στην «Πράβντα» δημοσιεύτηκε ένα σχέδιο έκκλησης προς τους στρατιώτες όλων των εμπόλεμων χωρών***. Έχουμε πληροφορίες ότι στο μέτωπο γίνεται συναδέλφωση, όμως αυτή γίνεται ακόμη μισοαυθόρμητα. Εκείνο που λείπει από τη συναδέλφωση είναι η ξεκάθαρη πολιτική σκέψη. Οι στρατιώτες ενστικτωδώς ένιωσαν ότι πρέπει να δράσουν από τα κάτω, το ταξικό τους ένστικτο, σαν ανθρώπων με επαναστατική διάθεση, τους υπαγόρεψε πως μόνο αυτός είναι ο αληθινός δρόμος. Αυτό όμως δεν αρκεί για την επανάσταση. Εμείς θέλουμε να δόσουμε μιά ξεκάθαρη πολιτική απάντηση. Για να τερματιστεί ο πόλεμος πρέπει η εξουσία να περάσει στα χέρια της επαναστατικής τάξης. Θα πρότεινα να συντάξουμε εξονόματος της συνδιάσκεψης μιά προκήρυξη προς τους στρατιώτες όλων των εμπόλεμων χωρών και να την τυπώσουμε σε όλες τις γλώσσες. Αν εμείς στη θέση όλων αυτών των φράσεων της μόδας για συνδιασκέψεις ειρήνης, όπου οι μισοί από αυτούς που θα μετάσχουν είναι κρυφοί ή ανοιχτοί πράκτορες των ιμπεριαλιστικών κυβερνήσεων, μοιράσουμε αυτή τη προκήρυξη, τότε αυτό θα μας οδηγήσει χίλιες φορές γρηγορότερα στο σκοπό απ’ ό,τι όλες οι συνδιασκέψεις ειρήνης. Δεν θέλουμε να έχουμε δοσοληψίες με τους γερμανούς Πλεχάνοφ. Όταν περνούσαμε με το τραίνο από τη Γερμανία, αυτοί οι κύριοι σοσιαλσωβινιστές, οι γερμανοί Πλεχάνοφ, προσπάθησαν να μπουν στο βαγόνι μας, εμείς όμως τους απαντήσαμε πως κανένας σοσιαλιστής απ’ αυτούς δεν θα μπει μέσα, κι αν μπουν δεν θα τους αφήσουμε να φύγουν χωρίς να δημιουργηθεί μεγάλο σκάνδαλο. Αν άφηναν να μας επισκεφθεί, π.χ., ο Κάρλ Λήμπκνεχτ, θα μιλούσαμε μαζί του. Όταν κυκλοφορήσουμε μιά έκκληση προς τους εργαζόμενους όλων των χωρών και δόσουμε σ’ αυτή την απάντησή μας στο ερώτημα -- πως μπορεί να τερματιστεί ο πόλεμος, κι όταν οι στρατιώτες διαβάσουν την απάντησή μας που δίνει μια πολιτική διέξοδο από τον πόλεμο, τότε η συναδέλφωση θα προχωρήσει με γιγάντια βήματα. Αυτό είναι απαραίτητο για να ανεβεί η συναδέλφωση από τη βαθμίδα της ενστικτώδους φρίκης απέναντι στον πόλεμο και να περάσει στην ξεκάθαρη πολιτική συνείδηση για το πώς θα βγούμε από αυτό τον πόλεμο.

            Περνώ στο τρίτο ζήτημα, και συγκεκριμένα στην εκτίμηση της τρέχουσας στιγμής από την άποψη της θέσης του διεθνούς εργατικού κινήματος και της κατάστασης του διεθνούς καπιταλισμού. Από μαρξιστική άποψη, μιλώντας για τον ιμπεριαλισμό, είναι παράλογο να στεκόμαστε στην κατάσταση μιας μόνο χώρας, μιά και οι καπιταλιστικές χώρες συνδέονται τόσο στενά μεταξύ τους. Και τώρα, στη διάρκεια του πολέμου, η σύνδεση αυτή είναι ασύγκριτα πιο ισχυρή. Όλη η ανθρωπότητα έχει μπλεχτεί σ’ ένα αιματηρό κουβάρι και δεν μπορεί να υπάρξει ξεχωριστή έξοδος απ’ αυτό. Αν υπάρχουν χώρες περισσότερο ή λιγότερο αναπτυγμένες, ο σημερινός πόλεμος τις σύνδεσε όλες μεταξύ τους με τέτια νήματα, που η έξοδος απ’ αυτόν μιας ξεχωριστής χώρας φαίνεται αδύνατη και ακατανόητη.

            Όλοι συμφωνούμε πως η εξουσία πρέπει να βρίσκεται στα χέρια των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών. Όμως τι μπορούν και τι πρέπει να κάνουν τα Σοβιέτ, όταν η εξουσία θα περάσει στα χέρια τους, δηλ. θα βρίσκεται στα χέρια των προλετάριων και μισοπρολετάριων; Δημιουργείται μιά πολύπλοκη και δύσκολη κατάσταση. Κι όταν μιλάμε για πέρασμα της εξουσίας, εδώ προβάλλει ένας κίνδυνος που έπαιξε μεγάλο ρόλο και στις επαναστάσεις του παρελθόντος, και συγκεκριμένα: η επαναστατική τάξη παίρνει στα χέρια της την κρατική εξουσία και δεν ξέρει τι να την κάνει. Η ιστορία των επαναστάσεων γνωρίζει παραδείγματα επαναστάσεων που χρεοκόπησαν ακριβώς σ’ αυτό το σημείο. Τα Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών, που σήμερα καλύπτουν με το δίχτυ τους όλη τη Ρωσία, βρίσκονται τώρα στο κέντρο όλης της επανάστασης· ωστόσο μου φαίνεται πως δεν τα καταλάβαμε και δεν τα μελετήσαμε όσο πρέπει. Αν αυτά πάρουν την εξουσία στα χέρια τους, τότε δεν θα έχουμε πιά ένα κράτος με τη συνηθισμένη σημασία της λέξης. Τέτια κρατική εξουσία που να κράτησε πολύ καιρό, δεν υπήρξε ποτέ στον κόσμο, προς αυτή όμως πλησίαζε όλο το εργατικό κίνημα του κόσμου. Αυτό θα είναι ακριβώς κράτος τύπου Κομμούνας του Παρισιού. Μια τέτια εξουσία είναι δικτατορία, δηλ. εξουσία που δεν στηρίζεται στο νόμο, στην τυπική έκφραση της θέλησης της πλειοψηφίας, αλλά απευθείας,  άμεσα στη βία. Η βία είναι το όργανο της εξουσίας. Με ποιον όμως τρόπο τα Σοβιέτ θ’ αρχίσουν να χρησιμοποιούν αυτή την εξουσία; Θα καταφύγουν μήπως στον παλιό τρόπο διοίκησης μέσω της αστυνομίας, θα κυβερνούν μέσω των παλιών οργάνων εξουσίας; Κατά τη γνώμη μου, δεν μπορούν να το κάνουν αυτό, έτσι είτε αλλιώς μπροστά τους ορθώνεται το άμεσο καθήκον της οργάνωσης ενός μη αστικού κράτους. Χρησιμοποίησα ανάμεσα στους μπολσεβίκους τη σύγκριση αυτού του κράτους με την Κομμούνα του Παρισιού με την έννοια ότι αυτή σύντριψε τα παλιά όργανα διοίκησης και τα αντικατέστησε με εντελώς νέα, άμεσα, απευθείας όργανα των εργατών. Με κατηγορούν ότι χρησιμοποίησα στην τρέχουσα στιγμή μια λέξη που τρομάζει περισσότερο από καθετί τους καπιταλιστές, γιατί αυτοί άρχισαν να τη σχολιάζουν σαν επιθυμία άμεσης εγκαθίδρυσης του σοσιαλισμού. Αλλά εγώ τη χρησιμοποίησα μόνο με την έννοια της αντικατάστασης των παλιών οργάνων με νέα, προλεταριακά όργανα. Ο Μάρξ έλεγε πως αυτό αποτελεί τεράστιο βήμα προς τα μπρός όλου του παγκόσμιου προλεταριακού κινήματος****. Το ζήτημα των κοινωνικών καθηκόντων του προλεταριάτου έχει για μας τεράστια πρακτική σημασία, από τη μιά μεριά, γιατί είμαστε σήμερα συνδεδεμένοι με όλες τις άλλες χώρες και δεν μπορούμε να αποσπαστούμε απ’ αυτό το κουβάρι: είτε θα αποσπαστεί όλο το προλεταριάτο στο σύνολό του είτε θα το πνίξουν· από την άλλη μεριά, τα Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών αποτελούν γεγονός. Κανένας δεν μπορεί να αμφιβάλλει ότι αυτά καλύπτουν όλη τη Ρωσία, ότι αποτελούν εξουσία, και ότι άλλη εξουσία δεν μπορεί να υπάρχει. Αν λοιπό έτσι είναι τα πράγματα, τότε πρέπει να έχουμε σαφή αντίληψη, για το πώς μπορούν τα Σοβιέτ να χρησιμοποιήσουν αυτή την εξουσία. Λένε πως η εξουσία αυτή είναι η ίδια με εκείνη που υπάρχει στη Γαλλία και στην Αμερική, μα εκεί δεν υπάρχει τίποτε το παρόμοιο, τέτια άμεση εξουσία δεν υπάρχει εκεί.

            Η απόφαση για την τρέχουσα στιγμή χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο δίνεται η εκτίμηση της αντικειμενικής κατάστασης που δημιούργησε ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, της κατάστασης στην οποία περιήλθε ο παγκόσμιος καπιταλισμός· στο δεύτερο, οι συνθήκες του διεθνούς προλεταριακού κινήματος, και στο τρίτο -- τα καθήκοντα της ρωσικής εργατικής τάξης, όταν η εξουσία περάσει στα χέρια της. Στο πρώτο μέρος διατυπώνω το συμπέρασμα ότι στη διάρκεια του πολέμου ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε ακόμη περισσότερο απ’ ό,τι προπολεμικά. Έχει πάρει πιά στα χέρια του ολόκληρους τομείς της παραγωγής. Από το 1891 ακόμη, δηλ. πριν από 27 χρόνια, όταν οι γερμανοί ψήφισαν το πρόγραμμά τους της Ερφούρτης, ο Ένγκελς έλεγε πως δεν μπορούμε να εξηγούμε όπως πρώτα τον καπιταλισμό σαν έλλειψη σχεδιασμού*****. Αυτό πιά πάλιωσε: εφ’ όσον υπάρχουν τράστ, έλλειψη σχεδιασμού δεν υπάρχει πιά. Ιδιαίτερα στον 20^ο αιώνα η ανάπτυξη του καπιταλισμού τράβηξε μπροστά με γιγάντια βήματα, και ο πόλεμος έκανε ό,τι δεν είχε γίνει μέσα σε 25 χρόνια. Η κρατικοποίηση της βιομηχανίας τράβηξε μπροστά όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στην Αγγλία. Από το μονοπώλιο γενικά πέρασαν στο κρατικό μονοπώλιο. Η αντικειμενική κατάσταση έδειξε ότι ο πόλεμος επιτάχυνε την ανάπτυξη του καπιταλισμού, και η ανάπτυξη αυτή προχώρησε από τον καπιταλισμό στον ιμπεριαλισμό, από το μονοπώλιο στην κρατικοποίηση. Όλα αυτά έφεραν πιο κοντά τη σοσιαλιστική επανάσταση και δημιούργησαν τις αντικειμενικές συνθήκες γι’ αυτή. Έτσι η πορεία του πολέμου έφερε πιο κοντά τη σοσιαλιστική επανάσταση.

            Η Αγγλία πριν από τον πόλεμο ήταν η χώρα με τις πιο μεγάλες ελευθερίες, αυτό το τονίζουν πάντα οι πολιτικοί του τύπου των πολιτικών του κόμματος των καντέτων. Εκεί υπήρχαν ελευθερίες γιατί δεν υπήρχε επαναστατικό κίνημα. Ο πόλεμος τα άλλαξε όλα μεμιάς. Η χώρα, που επί δεκαετίες δεν θυμούνται περίπτωση που να έγινε απόπειρα κατά της ελευθερίας του σοσιαλιστικού Τύπου, πέρασε μονομιάς στην εφαρμογή καθαρά τσαρικής λογοκρισίας και όλες οι φυλακές γέμισαν σοσιαλιστές. Οι καπιταλιστές εκεί αιώνες ολόκληρους είχαν μάθει να κυβερνούν το λαό χωρίς βία, και αν κατέφυγαν στη βία, θα πει ότι ένιωσαν πως το επαναστατικό κίνημα αναπτύσσεται, πως δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Όταν λέγαμε ότι ο Λήμπκνεχτ εκπροσωπεί τη μάζα, έστω κι αν είναι μόνος κι έχει απέναντί του εκατό γερμανούς Πλεχάνοφ, μας απαντούσαν πως αυτό είναι ουτοπία, αυταπάτη. Ωστόσο, όποιος παραβρέθηκε έστω και μια φορά στις συνελεύσεις των εργατών στο εξωτερικό, αυτός θα είδε ότι η συμπάθεια των μαζών προς τον Λήμπκνεχτ είναι αναμφισβήτητο γεγονός. Οι πιο άσπονδοι αντίπαλοί του ήταν υποχρεωμένοι να φέρνονται με πονηριά μπροστά στη μάζα· κι αν δεν προσποιούνταν ότι ήταν οπαδοί του, πάντως κανένας δεν τολμούσε να ταχθεί εναντίον του. Τώρα όμως το πράγμα προχώρησε ακόμη παραπέρα. Τώρα έχουμε μαζικές απεργίες και συναδέλφωση στο μέτωπο. Θα ήταν πολύ μεγάλο λάθος να επιχειρήσει κανείς να κάνει προγνώσεις σχετικά μ’ αυτό, ότι όμως η συμπάθεια προς τη Διεθνή μεγαλώνει κι ότι αρχίζει επαναστατικός αναβρασμός στο γερμανικό στρατό, αυτό είναι πάντως γεγονός που δείχνει πως η επανάσταση εκεί ωριμάζει.

            Και τώρα ποια είναι τα καθήκοντα του επαναστατικού προλεταριάτου; Η κύρια έλλειψη και το κύριο λάθος όλων των συλλογισμών των σοσιαλιστών είναι ότι το ζήτημα τοποθετείται πολύ γενικά: πέρασμα στο σοσιαλισμό. Ενώ πρέπει να μιλάμε για συγκεκριμένα βήματα και μέτρα. Ορισμένα από αυτά ωρίμασαν, άλλα όχι ακόμη. Ζούμε σήμερα μιά μεταβατική στιγμή. Είναι ολοφάνερο πως προωθήσαμε μορφές που δεν μοιάζουν με τις μορφές των αστικών κρατών: τα Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών αποτελούν μια τέτια μορφή που δεν υπάρχει ούτε υπήρξε σε κανένα άλλο κράτος. Είναι μια μορφή που αποτελεί τα πρώτα βήματα προς το σοσιαλισμό και είναι αναπόφευκτη στην αρχή της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Αυτό είναι αποφασιστικό γεγονός. Η ρωσική επανάσταση δημιούργησε τα Σοβιέτ. Σε καμιά αστική χώρα του κόσμου δεν υπάρχουν και δεν μπορούν να υπάρξουν τέτιοι κρατικοί θεσμοί, και καμιά σοσιαλιστική εξουσία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει άλλη εξουσία εκτός από αυτήν. Τα Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών πρέπει να πάρουν την εξουσία όχι για τη δημιουργία μιας συνηθισμένης αστικής δημοκρατίας, ή για το άμεσο πέρασμα στο σοσιαλισμό. Αυτό δεν μπορεί να γίνει. Μα τότε για ποιο σκοπό; Πρέπει να πάρουν την εξουσία για να κάνουν τα πρώτα συγκεκριμένα βήματα προς το πέρασμα αυτό, βήματα που μπορούν και πρέπει να γίνουν. Ο φόβος είναι ο κύριος εχθρός από αυτή την άποψη. Πρέπει να λέμε στις μάζες πως τα βήματα αυτά πρέπει να τα κάνουμε τώρα, διαφορετικά η εξουσία των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών δεν θα έχει νόημα και δεν θα δόσει τίποτε στο λαό.

            Θα προσπαθήσω να δόσω απάντηση στο ερώτημα: ποια συγκεκριμένα βήματα μπορούμε να προτείνουμε στο λαό, χωρίς να έλθουμε σε αντίθεση με τις μαρξιστικές μας πεποιθήσεις.

            Για ποιο λόγο θέλουμε να περάσει η εξουσία στα χέρια των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών;

            Πρώτο μέτρο που πρέπει να εφαρμόσουν είναι η εθνικοποίηση της γης. Γι’ αυτή μιλούν όλοι οι λαοί. Λένε πως αυτό το μέτρο είναι το πιο ουτοπικό, ωστόσο όμως όλοι καταλήγουν σ’ αυτό, επειδή ακριβώς η γαιοκτησία στη Ρωσία είναι τόσο μπερδεμένη, που άλλη διέξοδος εκτός από το ξέφραγμα όλης της γης και της μετατροπής της σε κρατική ιδιοκτησία δεν υπάρχει. Πρέπει να καταργήσουμε την ατομική ιδιοκτησία στη γη. Αυτό είναι το καθήκον που ορθώνεται μπροστά μας, γιατί η πλειοψηφία του λαού είναι υπέρ αυτού του μέτρου. Γι’ αυτό μας χρειάζονται τα Σοβιέτ. Αυτό το μέτρο είναι αδύνατο να εφαρμοστεί με την παλιά κρατική υπαλληλία.

            Δεύτερο μέτρο. Δεν μπορούμε να είμαστε υπέρ της «εισαγωγής» του σοσιαλισμού, αυτό θα ήταν πολύ μεγάλη ανοησία. Το σοσιαλισμό πρέπει να τον προπαγανδίζουμε. Η πλειοψηφία του πληθυσμού στη Ρωσία είναι αγρότες, μικροϊδιοκτήτες που δεν μπορούν ούτε να σκέπτονται για σοσιαλισμό. Τι αντίρηση όμως θα μπορούσαν να έχουν να υπάρχει στο κάθε χωριό μιά τράπεζα που θα τους δόσει τη δυνατότητα να καλυτερεύσουν το νοικοκυριό τους; Σ’ αυτό δεν μπορούν να έχουν καμιά αντίρηση. Εμείς πρέπει να προπαγανδίζουμε στους αγρότες αυτά τα πρακτικά μέτρα και να δυναμώσουμε σ’ αυτούς τη συναίσθηση της αναγκαιότητάς τους.

            Άλλο πράγμα είναι το συνδικάτο των ζαχαροβιομηχάνων, αυτό είναι γεγονός. Εδώ η πρότασή μας πρέπει να είναι άμεσα πρακτική: αυτά τα συνδικάτα που έχουν πια ωριμάσει πρέπει να μετατραπούν σε ιδιοκτησία του κράτους. Αν τα Σοβιέτ θέλουν να πάρουν την εξουσία, το θέλουν μόνο και μόνο για τέτιους σκοπούς. Άλλο λόγο δεν έχουν να την πάρουν. Το ζήτημα μπαίνει έτσι: είτε τα Σοβιέτ θα αναπτυχθούν παραπέρα, είτε θα βρουν άδοξο θάνατο, όπως έγινε με την Κομμούνα του Παρισιού. Αν υπάρχει η ανάγκη μιας αστικής δημοκρατίας αυτό μπορούν να το κάνουν και οι καντέτοι.

            Τελειώνοντας, θα αναφερθώ σ’ ένα λόγο που μου προξένησε την πιο μεγάλη εντύπωση. Ένας ανθρακωρύχος έβγαλε ένα θαυμάσιο λόγο, όπου, χωρίς να χρησιμοποιήσει ούτε μιά λέξη από τα βιβλία, εξιστόρησε πως έκαναν την επανάσταση. Το ζήτημα που τους απασχολούσε δεν ήταν, αν θα έχουν ή όχι πρόεδρο της δημοκρατίας, αλλά τους ενδιέφερε τούτο το ζήτημα: όταν πήραν τα ανθρακωρυχεία, έπρεπε να διαφυλάξουν τα εργαλεία για να μη σταματήσει η παραγωγή. Ύστερα πρόβαλε το ζήτημα του ψωμιού που τους έλειπε και συμφώνησαν πως θα το προμηθευτούν. Να, αυτό είναι αληθινό πρόγραμμα επανάστασης, που δεν το έβγαλαν από τα βιβλία. Να, αυτή είναι η αληθινή κατάκτηση της τοπικής εξουσίας.

            Η αστική τάξη πουθενά δεν έχει οργανωθεί όπως στην Πετρούπολη, οι καπιταλιστές κρατούν εδώ στα χέρια τους την εξουσία , ενώ στην ύπαιθρο οι αγρότες, χωρίς να βάζουν μπροστά τους κανενός είδους σοσιαλιστικά σχέδια, παίρνουν καθαρά πρακτικά μέτρα. Νομίζω πως αυτό το πρόγραμμα του επαναστατικού κινήματος είναι το μόνο που δείχνει σωστά τον αληθινό δρόμο της επανάστασης. Έχουμε τη γνώμη πως στα μέτρα αυτά πρέπει να προχωρούμε με τη μεγαλύτερη περίσκεψη και προσοχή, όμως μόνο αυτά πρέπει να εφαρμόζουμε, μόνο απ’ αυτή την πλευρά πρέπει να κοιτάζουμε μπροστά, διαφορετικά δεν υπάρχει διέξοδος. Διαφορετικά τα Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών θα διαλυθούν και θα βρουν άδοξο θάνατο, ενώ αν η εξουσία περάσει πραγματικά στα χέρια του επαναστατικού προλεταριάτου, αυτό θα γίνει μόνο για να τραβήξουμε μπροστά. Και να τραβήξεις μπροστά θα πει να κάνεις συγκεκριμένα βήματα και να εξασφαλίσεις όχι μόνο στα λόγια την έξοδο από τον πόλεμο. Η πλήρης επιτυχία αυτών των βημάτων είναι δυνατή μόνο σε συνθήκες παγκόσμιας επανάστασης, σε περίπτωση που η επανάσταση θα πνίξει τον πόλεμο και οι εργάτες όλων των χωρών θα την υποστηρίξουν, γι’ αυτό η κατάληψη της εξουσίας είναι το μοναδικό συγκεκριμένο μέτρο, η μοναδική διέξοδος.

Παραπομπή* Για περισσότερες λεπτομέρειες για την Έβδομη Συνδιάσκεψη βλ. (παρ. 144) σελ. 559, Άπαντα, Τόμος 31.

Παραπομπή** (παρ. 145) σελ. 562, στο ίδιο.

Παραπομπή*** Βλ. σελ. 293 - 296, στο ίδιο.

Παραπομπή****(παρ. 146) σελ. 562, στο ίδιο.

Παραπομπή*****(παρ. 147 ) σελ.562, στο ίδιο.    

Πρωτοδημοσιεύτηκε το 1921                                                                 

στα Άπαντα του Ν. Λένιν (Β. Ουλιάνοφ), 

τόμ. XIV, μέρος   ΙΙ 

Δημοσιεύτηκε σύμφωνα με το 

δακτυλογραφημένο αντίγραφο

των πρακτικών

2

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ

            Ο σ. Λένιν έκανε εισήγηση για την τρέχουσα στιγμή. Αφού ο εισηγητής σκιαγράφησε τη θέση του Κόμματος πάνω στο ζήτημα της δυαδικής εξουσίας, τονίζοντας ότι οι μορφές της ταξικής πάλης αλλάζουν ανάλογα με τις αντικειμενικές συνθήκες, ότι η νίκη του ένοπλου λαού κατά του τσαρισμού και η εγκαθίδρυση -- αυτόβουλα -- της πιο πλήρους πολιτικής ελευθερίας έκαναν περιττή και μάλιστα επιζήμια άλλου είδους πάλη κατά των ταξικών εχθρών του προλεταριάτου, εκτός από την πάλη με τη βοήθεια της πολιτικής διαπαιδαγώγησης και της σοσιαλιστικής διαφώτισης των μαζών (εννοείται, εφόσον οι καπιταλιστές οι ίδιοι δεν καταφεύγουν στη βία κατά της πλειοψηφίας), πέρασε στην εξέταση της αντικειμενικής κατάστασης που δημιούργησε ο πόλεμος σε μας και στη Δύση.

            Όλη η ανθρωπότητα τυλίχτηκε μέσα σ’ ένα αιματηρό κουβάρι και δεν υπάρχει διέξοδος για έναν - έναν χωριστά. Είναι αδύνατο να μπει τέλος στον πόλεμο με τη μονόπλευρη άρνηση συνέχισης του πολέμου από μέρους των στρατιωτών και μιας οποιασδήποτε από τις εμπόλεμες πλευρές. Η διέξοδος βρίσκεται στο πέρασμα της εξουσίας από τα χέρια της ιμπεριαλιστικής τάξης στα χέρια του προλεταριάτου και των προσκείμενων προς αυτό ως προς την ταξική τους κατάσταση μισοπρολεταριακών στρωμάτων.

            Τα Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών, που όλο και πιο πολύ απλώνουν το δίχτυ τους σε όλη τη Ρωσία, αποτελούν μια νέα ιδιόμορφη οργάνωση κρατικής εξουσίας, τουλάχιστον σε εμβρυώδη κατάσταση. Οι οργανώσεις αυτές διαφέρουν ουσιαστικά απ’ όλες που υπήρχαν μέχρι τώρα και σε καμιά περίπτωση δεν είναι κατάλληλες για την εγκατάσταση αστικών θεσμών, για την εγκαθίδρυση αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας με μόνιμο στρατό, αστυνομία και δημόσιους υπάλληλους.

            Τώρα η εξουσία βρίσκεται άμεσα στα χέρια του οργανωμένου και ένοπλου λαού. Τα όργανα δύναμης είναι στη διάθεση της πλειοψηφίας. Η κυβέρνηση κρατιέται, επειδή η πλειοψηφία αυτή διάκειται προς την κυβέρνηση με ανεπίγνωστη ευπιστία. Γι’ αυτό καθήκον της στιγμής είναι η διαφωτιστική δουλιά, η εξήγηση ότι είναι απαραίτητο να περάσει η εξουσία στα χέρια της επαναστατικής τάξης, είναι η προσέλκυση των μαζών με το μέρος της επαναστατικής σοσιαλδημοκρατίας.

            Αν τα Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών και εργατών γης βουλευτών γίνουν εξουσία, αυτά θα αρχίσουν να τη χρησιμοποιούν εντελώς διαφορετικά απ’ ότι αυτή χρησιμοποιείται από τις κυρίαρχες τάξεις. Είναι αναπόφευκτο το πέρασμα σε συγκεκριμένα μέτρα που έχουν προετοιμαστεί από την ανάπτυξη του καπιταλισμού και που αντιστοιχούν στα συμφέροντα της πλειοψηφίας του πληθυσμού στη Ρωσία όπου η μικροαστική τάξη έχει συντριπτική πλειοψηφία.

            Η σοσιαλιστική επανάσταση που αναπτύσσεται στη Δύση, στη Ρωσία δεν μπήκε άμεσα στην ημερήσια διάταξη, όμως εμείς ήδη μπήκαμε στη μεταβατική περίοδο που οδηγεί σ’ αυτή την κατάσταση. Τα Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών κ.α. βουλευτών είναι εκείνη η οργάνωση εξουσίας με την οποία θα έχει να κάνει η σοσιαλιστική επανάσταση. Τίποτε το παρόμοιο δεν υπάρχει στη Δύση.

            Από εδώ απορέει το καθήκον ενίσχυσής τους. Από εδώ απορέουν τα συγκεκριμένα καθήκοντα του Σοβιέτ των εργατών κ.α. βουλευτών: 1) εθνικοποίηση της γης (αφαίρεση από την ατομική ιδιοκτησία του κυριότερου μέσου παραγωγής)-- αυτό απαιτούν οι αγρότες, 2) συγχώνευση των ιδιωτικών τραπεζών σε μια γενική κρατική, εθνικοποίηση των ενωμένων σε συνδικάτα κλάδων οικονομίας, 3) εφαρμογή της γενικής υποχρεωτικής εργασίας.

            Αν τα Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών, αγροτών και εργατών γης βουλευτών αρνηθούν να εκπληρώσουν τα καθήκοντα αυτά, τότε η πτώση τους είναι αναπόφευκτη. Θα έχουν την τύχη που είχαν μια σειρά θεσμοί που πρόβαλαν οι αστικοδημοκρατικές επαναστάσεις του 19^ου αιώνα: αυτά ή απλώς θα τα διαλύσουν ή θα τα εκδιώξουν ή μόνα τους θα ξεχαρβαλωθούν, χωρίς να μπορέσουν να λύσουν τα καθήκοντα που έβαλε μπροστά τους η ίδια η επανάσταση (το παράδειγμα της Κομμούνας). Υπάρχουν μόνο δυό δρόμοι: εμπρός για αποφασιστικά οικονομικά και πολιτικά μέτρα ή προς τα πίσω -- προς την ανυπαρξία. Τρίτος δρόμος δεν υπάρχει.

«Πράβντα», αρ. φύλ. 40, 

8 του Μάη (25 του Απρίλη) 1917.

Δημοσιεύεται σύμφωνα με το 

κείμενο της εφημερίδας «Πράβντα».

3

ΤΕΛΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΕΙΣΗΓΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΣΤΙΓΜΗ

24 ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ (7 ΤΟΥ ΜΑΗ)

            Ο σ. Κάμενεφ παίζει αριστοτεχνικά το βιολί του τυχοδιωκτισμού. Είναι απαραίτητο να σταθούμε σ’ αυτό. Ο σ. Κάμενεφ πιστεύει και ισχυρίζεται ότι εμείς ταλαντευτήκαμε, παίρνοντας θέση ενάντια στο σύνθημα «κάτω η Προσωρινή κυβέρνηση». Είμαι σύμφωνος μαζί του: ταλαντεύσεις από τη γραμμή της επαναστατικής πολιτικής υπήρξαν, φυσικά, και τις ταλαντεύσεις αυτές πρέπει να τις αποφύγουμε. Νομίζω πως οι διαφωνίες μας με τον σ. Κάμενεφ δεν είναι πολύ μεγάλες, γιατί, ενώ παίρνει άλλη θέση, συμφωνεί μαζί μας. Που βρισκόταν ο τυχοδιωκτισμός μας;  Στην απόπειρα να καταφύγουμε σε μέτρα βίας. Δεν ξέραμε, αν σ’ αυτή τη ταραχώδη στιγμή η μάζα έκλινε πολύ προς το μέρος μας , γιατί, αν έκλινε πολύ, το ζήτημα θα ήταν διαφορετικό. Εμείς ρίξαμε το σύνθημα των ειρηνικών διαδηλώσεων, μερικοί όμως σύντροφοι από την Επιτροπή Πετρούπολης έριξαν άλλο σύνθημα, που εμείς το καταδικάσαμε, αλλά δεν κατορθώσαμε να το αποσύρουμε και η μάζα ακολούθησε το σύνθημα της ΕΠ. Εμείς λέμε πως το σύνθημα «κάτω η Προσωρινή κυβέρνηση» είναι τυχοδιωκτικό, πως στην τωρινή στιγμή δεν μπορούμε να ανατρέψουμε την κυβέρνηση, γι’ αυτό ρίξαμε το σύνθημα των ειρηνικών διαδηλώσεων. Εμείς θέλαμε να κάνουμε μόνο μιά ειρηνική αναγνώριση των δυνάμεων του εχθρού, αλλά χωρίς να δόσουμε μάχη*, ενώ η ΕΠ τράβηξε λιγάκι αριστερότερα, πράγμα που στην προκειμένη περίπτωση είναι, φυσικά, πολύ μεγάλο έγκλημα. Ο οργανωτικός μηχανισμός μας αποδείχτηκε πως δεν είναι γερός: δεν εφαρμόζουν όλοι τις αποφάσεις μας. Μαζί με το σωστό σύνθημα: «ζήτω τα Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών!» ρίχτηκε και το λαθεμένο σύνθημα: «κάτω η Προσωρινή κυβέρνηση». Το να τραβήξουμε την ώρα της δράσης «λιγάκι αριστερότερα» ήταν άτοπο. Εμείς το θεωρούμε αυτό πολύ μεγάλο έγκλημα, αποδιοργάνωση. Δεν θα μέναμε ούτε ένα λεπτό στην ΚΕ, αν συνειδητά επιτρέπαμε αυτή την ενέργεια. Αυτό έγινε από ατέλεια του οργανωτικού μας μηχανισμού. Μάλιστα, είχαμε ελλείψεις στην οργάνωση. Μπήκε ζήτημα βελτίωσης της οργάνωσης.

            Οι μενσεβίκοι και Σία πιπιλίζουν τη λέξη «τυχοδιωκτισμός, αλλά αυτοί είναι που δεν είχαν, πραγματικά, ούτε οργάνωση, ούτε γραμμή. Εμείς έχουμε οργάνωση, έχουμε και γραμμή.

            Εκείνη τη στιγμή η αστική τάξη είχε επιστρατεύσει όλες της τις δυνάμεις, το κέντρο κρυβόταν, κι εμείς οργανώναμε ειρηνική διαδήλωση. Μόνο εμείς είχαμε πολιτική γραμμή. Έγιναν λάθη; Μάλιστα, έγιναν. Δεν κάνει λάθη μόνο όποιος μένει αδρανής. Και το να οργανωθείς καλά είναι δύσκολη δουλιά.

            Τώρα σχετικά με τον έλεγχο.

            Με τον σ. Κάμενεφ συμφωνούμε σε όλα εκτός από το ζήτημα του ελέγχου. Αυτός βλέπει τον έλεγχο σαν μιά πολιτική πράξη. Υποκειμενικά όμως με τη λέξη αυτή καταλαβαίνει κάτι καλύτερο από τον Τσχεΐτζε και τους άλλους. Εμείς δεν είμαστε υπέρ του ελέγχου. Μας λένε: απομονωθήκατε, ξεστομίσατε τρομερές λέξεις για κομμουνισμό και τρομάξατε τόσο πολύ τον αστό, που τον έπιασαν σπασμοί… Έστω!.. Δεν είναι όμως αυτό που μας απομόνωσε. Μας απομόνωσε το ζήτημα του δανείου, να τι μας οδήγησε στην απομόνωση. Να σε ποιο ζήτημα βρεθήκαμε μειοψηφία. Μάλιστα, είμαστε μειοψηφία. Και τι μ’ αυτό! Σ’ αυτή την περίοδο της σωβινιστικής μέθης το να είσαι σοσιαλιστής, σημαίνει ότι είσαι μειοψηφία, και το να είσαι πλειοψηφία, σημαίνει ότι είσαι σωβινιστής. Σήμερα ο αγρότης μαζί με τον Μιλιουκόφ χτυπάνε το σοσιαλισμό με το δάνειο. Ο αγρότης ακολουθεί τον Μιλιουκόφ και τον Γκουτσκόφ. Αυτό είναι γεγονός. Η αστικοδημοκρατική δικτατορία της αγροτιάς είναι παλιός τύπος.

            Για να σπρώξουμε την αγροτιά στην επανάσταση, πρέπει να ξεχωρίσουμε το προλεταριάτο, να χωρίσουμε το προλεταριακό κόμμα, γιατί η αγροτιά κρατάει σωβινιστική στάση. Το να προσελκύσουμε σήμερα το μουζίκο σημαίνει να παραδοθούμε στο έλεος του Μιλιουκόφ.

            Την Προσωρινή κυβέρνηση πρέπει να την ανατρέψουμε, όχι όμως τώρα και όχι με το συνηθισμένο τρόπο. Είμαστε σύμφωνοι με τον σ. Κάμενεφ. Πρέπει όμως να κάνουμε διαφώτιση. Να, σ’ αυτή τη λέξη κόλλησε ο σ. Κάμενεφ. Παρόλα αυτά είναι το μοναδικό που μπορούμε να κάνουμε.

            Ο σ. Ρίκοφ λέει πως ο σοσιαλισμός πρέπει να έλθει από άλλες χώρες με πιο αναπτυγμένη βιομηχανία. Αυτό όμως δεν είναι σωστό. Δεν μπορούμε να πούμε ποιος θ’ αρχίσει και ποιος θα τελειώσει. Αυτό δεν είναι μαρξισμός, αλλά παρωδία μαρξισμού.

            Ο Μάρξ είπε πως η Γαλλία θ’ αρχίσει και ο γερμανός θ’ αποτελειώσει. Μα να που το ρωσικό προλεταριάτο πέτυχε περισσότερα από κάθε άλλον.

            Αν βέβαια λέγαμε: «χωρίς τσάρο, και δικτατορία του προλεταριάτου», τότε μάλιστα, αυτό θα ήταν πήδημα πάνω από τους μικροαστούς. Εμείς όμως λέμε: βοήθα την επανάσταση μέσω του Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών. Δεν επιτρέπεται να κατρακυλήσουμε στο ρεφορμισμό. Εμείς κάνουμε αγώνα όχι για να βγούμε νικημένοι, αλλά για να βγούμε νικητές, και στη χειρότερη περίπτωση υπολογίζουμε σε μιά μερική επιτυχία. Αν υποστούμε ήττα, θα κερδίσουμε ωστόσο μια μερική επιτυχία. Αυτή θα είναι οι μεταρυθμίσεις. Οι μεταρυθμίσεις είναι βοηθητικό μέσο για την ταξική πάλη.

            Σε συνέχεια ο σ. Ρίκοφ λέει πως ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό δεν υπάρχει ματαβατική περίοδος. Αυτό δεν είναι σωστό. Είναι ρήξη με το μαρξισμό.

            Η γραμμή που χαράξαμε είναι σωστή, και στο μέλλον θα πάρουμε όλα τα μέτρα για να πετύχουμε μιά τέτια οργάνωση, ώστε να μην υπάρχουν μέλη της Επιτροπής Πετρούπολης που να μην ακούνε την ΚΕ. Αναπτυσσόμαστε όπως ταιριάζει σε ένα αληθινό κόμμα.

Παραπομπή* Βλ. σελ. 562 Άπαντα Τόμος 31 (Παρ. 148).

Πρωτοδημοσιεύτηκε το 1921

στα Άπαντα του Ν. Λένιν (Β. Ουλιάνοφ), τόμ. XIV, μέρος   ΙΙ.

Δημοσιεύεται σύμφωνα με το

δακτυλογραφημένο αντίγραφο των πρακτικών.